Polifarmasi, bir veya daha fazla ilacın birlikte kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Klinik anlamlılık açısından genellikle dört veya daha fazla ilacın birlikte kullanılması polifarmasi olarak kabul edilmektedir.
Yaşlılık döneminde kronik hastalıkların görülme sıklığı artmakta, bu nedenle uzun süreli ilaç kullanımı ve bazı ilaçların bir arada kullanımı gerekebilmektedir.
Dünya genelinde çoklu ilaç kullanımı en çok 65 yaş ve üzeri hastalarda görülmektedir.
Polifarmasi, ilaçlar arası etkileşim ve uyumsuzluk yaratabilmektedir. Polifarmasi nedeniyle yüksek riskli ya da düşük yararlı uygunsuz ilaç kullanımı oluşabilmekte, tedaviye uyumsuzluk ortaya çıkabilmektedir. Bu durum sağlık hizmetleri maliyetini artırmakta ve birçok yan etkiye neden olmaktadır.
İleri yaş ile birlikte ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler yaşlıların istenmeyen ilaç reaksiyonlarına karşı daha duyarlı olmalarına sebep olmaktadır. Dolayısıyla yaşlılık döneminde polifarmasi hastalık riskini, hastanede kalma süresini ve ölüm sıklığını artırmaktadır.
Yaşlı bireylerin bazı tutum ve davranışları polifarmasinin ortaya çıkmasında etkili olabilmektedir. Bunlar;
Çok sayıda ilaç beklentisi olması
Yakın çevresindeki kişilerin ilaç kullanma eğiliminde olması
İyi ve tercih edilebilir doktor algısının çok sayıda ilaç reçete eden doktor olduğuna olan inanç
Farklı doktorlardan çok sayıda reçete alma durumu
Reçetesiz ilaç satılması gibi faktörler polifarmasi riskini artırmaktadır.
Bu doğrultuda yaşlı hastaların ve/veya bakım sorumluluğunu üstlenen kişilerin,
Her semptom için ilk olarak ilaç kullanımını düşünmemek
Mümkün olduğunca az ilaç kullanmak, var olan sorunların çözümü için doktora başvurmak
Doktor kontrolünde kullanılan tüm ilaçları doktora bildirmek
İlaçların yanı sıra zararlı tüketim alışkanlıklarını da (tütün, alkol ve kafein gibi) doktora bildirmek
Reçete edilen ilaçları doktorun önerdiği dozda kullanmaya özen göstermek
Kullanılan ilaçların yan etkilerini doktora bildirmek
İlaç kullanımı ile ilgili bilgileri unutmamak için hatırlatıcılar hazırlamak gibi tutum ve davranış biçimleri polifarmasi riskini azaltabilir.
Kaynak
1. Yeşil Y, Cankurtaran M, Kuyumcu M.E. Polifarmasi. Klinik Gelişim 2012; 25:18-23.
2. Komiya H, Umegaki H, Asai A, Kanda S, Maeda, K, Shimojima T, et al. Factors associated with polypharmacy in elderly home‐care patients. Geriatrics & Gerontology international. 2018;18(1):33-41.
3. Gülhan, R. (2013). Yaşlılarda İlaç Kullanımı. Okmeydanı Tıp Dergisi C. 29 , 99-105.
Komentar