Kanser, organ veya dokudaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması ile gelişen kötü huylu tümörlere ve urlara verilen addır. Kanserin yalnızca bir çeşidi değil yaklaşık 150’den fazla çeşidi vardır. Kanserli hücreler zaman içerisinde insan vücudundaki sağlıklı hücrelere zarar vererek hızla ilerler. Kanser dünyada sık karşılaşılan ve gün geçtikçe artmaya devam eden bir hastalıktır.
Günümüzde eskiye nazaran kanserle mücadele dünya çapında çok gelişmiş olsa da incelendiğinde ne yazık ki her ülkede bu mücadelenin aynı eşitlikte verilmediği görülüyor. Afrika gibi gelişmemiş ülkelerde sağlık uygulamaları geri kaldığı için hastalığın erken tanı ve tedavisinin donanımlı olmayışı ve bulaşıcı hastalıklarla mücadelenin gelişmemiş olması nedeniyle morbidite oranlarının arttığı gözler önüne serilmektedir. Dünya sağlık örgütü 2019 yılında yüksek gelirli ülkelerin %90’ından fazlasının, düşük gelirli ülkelerin %15’inden daha azına kıyasla kanser için daha kapsamlı tedavi hizmetlerinin halk sağlığı sisteminde mevcut olduğunu bildirdi. Kanser ile mücadelede sağlık hizmetlerinin yanında gelir farklılıklarının da etkili olduğunu belirtmişlerdir.
Dünya genelinde sık görülen kanser türlerinin başında Trakea, Bronş ve Akciğer Kanserleri geliyor. Dünya sağlık örgütüne göre 18-39 arası genç erişkinlerde kansere yakalanma yaşı bu aralıklardadır. Akciğer kanseri ise gençlere oranla ileri yaşlarda daha sık teşhis edilmektedir. Kanserleri tetikleyen en önemli şey ise genetik yapılardan da önemli olan tütün, sigara kullanımıdır. Uluslararası Tıp Dergisi Lancet, sigara içenlerin sayısının 1,1 milyara ulaşarak, tüm zamanların rekorunu kırdığını açıklamakta. Küresel tüketimin 3'te 2'sini oluşturan 10 ülke arasında Türkiye de bulunuyor. Lancet’in raporuna göre Çin, Hindistan, Endonezya, ABD, Rusya, Bangladeş, Japonya, Türkiye, Vietnam ve Filipinler sigara ve tütün kullanımında başta geliyor. Bu iki risk faktörü akciğer kanserinin oluşması ve vücudu sarması için en önemli risklerdendir. Uluslararası Tıp Dergisi Lancet Raporuna göre 2019 yılında sigara nedeniyle iskemik kalp hastalığından 1,7 milyon, kronik obstrüktif akciğer hastalığından 1,6 milyon ölüm; trakea, bronş ve akciğer kanserinden 1,3 milyon ölüm ve felçten yaklaşık 1 milyon ölüm gerçekleşti.
Biraz da kanser hastalığının Türkiye açısından öneminden bahsedelim. Türkiye sağlık bakanlığı, kanserin erken teşhisi için Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) ücretsiz kanser taramaları gerçekleştiriyor. Ortalamaya döktüğümüzde yılda 7 milyon vatandaşımız Meme, Serviks (Rahim Ağzı) ve Kolerektal (Kalın Bağırsak) kanser türlerine karşı taranıyor. Bu taramalar birinci basamak sağlık kuruluşlarında (KETEM, Toplum Sağlığı Merkezleri, Aile Sağlığı Merkezleri) yürütülüyor. Sağlık bakanlığımız bu ücretsiz taramalar sayesinde kötü huylu tümörlerin sağlıklı hücrelere zarar vermesine engel oluyor veya zararı en aza indiriyor. Pandemi sürecinde de ara vermeksizin Sağlık Bakanlığı, Bilim kurulunun rehberliği doğrultusunda ve gerekli önlemler içerisinde kanser taramalarına devam ediyor.
Bizler de sağlık okuryazarlığı yüksek bir toplum olmalı, bilinçlenmeli ve taramalarımızı gereken tarihlerde yaptırmalıyız. Kadınlar meme kanseri önlemlerini alarak ilk önce kendini muayene etmeyi öğrenmeli ve şüpheli durumlarda hekime başvurmaktan çekinmemelidir.
Unutulmamalıdır ki; ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR!
KAYNAKÇA
DSÖ, kanserden 7 milyon hayat kurtarmak için atılacak adımları özetledi. Erişim Tarihi: 27/01/2022. https://www.who.int/news/item/04-02-2020-who-outlines-steps-to-save-7-million-lives-from-cancer
Sağlık Bakanlığı. Yılda 7 Milyon Kişiye Kanser Taraması Yapılıyor. Erişim Tarihi: 27/01/2022. https://www.saglik.gov.tr/TR,86223/yilda-7-milyon-kisiye-kanser-taramasi-yapiliyor-19112021.html
Uluslararası Tıp Dergisi Lancet. Erişim Tarihi: 27/01/2022. https://www.trthaber.com/haber/dunya/sigara-icenlerin-sayisi-tum-zamanlarin-en-yuksek-seviyesine-ulasti-584254.html
Comments