“Cinsel Yolla Aktarılan Enfesiyonlar” yazı dizimize hoşgeldiniz! Bu yazıda daha ziyade tanımlamalar ve temel kavramlar üzerinde duracağız.
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar denince dayatılmış ve oturmuş toplumsal kodlar nezdinde çoğumuzun aklına ilk olarak cinsellik, kadın, AIDS/HIV ve özellikle Sahra altı ülkeler gelmektedir. Ne yazık ki çalışmalar da bunu doğrulamakta ve bu konuda bilgi düzeyinin ülkemizde ve diğer ülkelerde oldukça düşük olduğunu göstermektedir. Girişi bu şekilde yapmayı istemesek de; küresel sorunlara ve büyük ekonomik kayıplara yol açan söz konusu hastalıkların neler olduğunu, riskli grupları, korunma yollarını, tedavi durumu vs. gibi bilmemiz gereken pek çok nokta olduğunun altını çizmek ve durumun vahametini ortaya koymak istemekteyiz.
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar (CYAE); ilk bulaş yolu korunmasız cinsel ilişki olan, bununla beraber kan, semen ve farklı vücut sıvılarıyla bulaşabilen; virüs, bakteri veya protozoon kaynaklı enfeksiyonlardır.
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar bakımından genellikle gonore/bel soğukluğu, sifiliz/frengi, klamidya, HIV’in en çok bilinenler olmasının yanında cinsel yolla bulaşma özelliği olan 30’dan fazla mikroorganizma belirlenmiştir. Çalışmalara göre en çok görülen cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar gonore yani bel soğukluğudur.
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar çerçevesinde kadınlarda vajinal akıntı, vajina iltihabı, rahim ağzı iltihabı, genital ülserler; erkeklerde üretranın iltihaplanması anlamına gelen üretrit, skrotum (testislerin içinde bulunduğu torba benzeri yapı/testis torbası)da şişkinlik gibi semptomlar görülmektedir. Biyolojik yapı itibariyle geniş mukoza yüzeyi ve servikal dokusu kadınları cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlara karşı daha duyarlı hale getirmektedir. Bu minvalde heteroseksüel bir cinsel ilişkide cinsel penetrasyonda enfekte bir erkekten kadına CYAE geçme ihtimali, enfekte bir kadından erkeğe geçme ihtimalinden daha fazladır. Kadınlarda bulaş riski daha fazla olmasına rağmen cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar erkeklerde daha fazla görülmektedir.
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar tedavi edilmediği takdirde kişiden kişiye bulaşmaya devam etmekte, cinsel işlev bozukluklarına, kısırlığa, ektopik gebeliklere neden olmaktadır. Tedavi edilmediğinde kronikleşerek kişinin hayat kalitesini düşüren bu hastalıklar gebe kadınlarda bebeğe kadar ulaşabilmekte, bebeğin de hayat kalitesini ciddi manada olumsuz etkileyebilmektedir.
Cinsel Yolla Aktarılan Enfeksiyonlar Riskli Gruplar
Cinsel yolla aktarılan enfeksiyonlar gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde daha fazla görülmekle beraber riskli gruplar şu şekildedir:
· Birden fazla cinsel eşi olanlar
· Cinsel aktif gençler/bilhassa genç kızlar
· Seks işçileri, müşterileri, müşterilerin diğer partnerleri
· Cinsel ilişkiye zorlanmış bireyler
· Biseksüel ve homoseksüel bireyler
· Sağlık hizmetlerine erişemeyenler
Bazı klinik bulgular ve akademik çalışmalar, sünnetsiz erkeklerin de riskli gruplar içerisinde yer aldığını göstermektedir.
Ek olarak riskli gruplardan bir diğeri ve hatta en geniş olanı cinsel okuryazarlık düzeyi düşük olanlardır.
CYAE, bildirimi zorunlu hastalıklardır fakat çoğu kendini hemen belli etmemekte ve kuluçka süreleri oldukça uzun olabilmektedir. Bu yüzden herhangi bir semptom görülmez, rahatsızlık oluşmaz ve kişi sağlık kuruluşlarına başvurmaz. İşbu damgalanma-dışlanma korkusu, utanma gibi durumlar nedeniyle kişi herhangi bir rahatsızlık hissetse dahi sağlık kuruluşuna başvurmak istemez. Bu noktada toplum içerisinde oluşmuş bu algıyı kırmak için tıbbi eğitimlerle harmanlanmış psikolojik eğitimlerin verilmesi önemli farkındalıklar oluşturabileceği bakımından faydalı olacaktır. Hepimizin bildiği gibi cinsellik ile ilgili olan her şey hala birer tabu, ayıp vs. olarak algılanmaktadır. Dolayısıyla söz konusu eğitimler, özellikle cinsellikle ilgili tutum ve davranışları da değiştirmeye yönelik olmalı ve cinsel mitlerin kırılmasına yol açmalıdır.
Bir sonraki “Cinsel Yolla Aktarılan Enfeksiyonlar” yazı dizimizde bu hastalıklardan korunma yollarından ve bazı doğru bilinen yanlışlardan bahsedilecektir.
Merakta kalmanız ümidiyle…
Kaynakça
*Balkanoğlu, C. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarla İlgili Bilgi Düzeyleri ve Cinsel Mitlere Olan İnanışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji ABD, Yüksek Lisans Tezi.
*Gündoğan, E. (2017). Evlilik Raporu Almak İçin Başvuran Kişilerin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Hakkındaki Bilgi Düzeyleri. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Okmeydanı Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi: Aile Hekimliği Kliniği, Tıpta Uzmanlık Tezi.
*Karakaya, E. M. (2019). Karatay/Konya Bölgesinde Yaşayan Kadınların Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklarla İlgili Bilgi Düzeyleri. Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: Tıbbi Mikrobiyoloji ABD, Yüksek Lisans Tezi.
Comentários